سلام

ما چند تا دانشجوی فعال و پر انرژی رشته باغباني هستیم که تصمیم گرفتیم با کمک آقاي مهندس بهمن حيدري ومهندس سپهرنصيري  یک سری مطالب ناب رو که ناشی از کنار هم قرار گرفتن علم و تجربه است ،در اختیار شما قرار بدیم .البته نا گفته نماند که در این راستا از کمک های دکتر سعید ریزی (متخصص گیاهان زینتی) و دکتر رحیم برزگر(نويسنده كتاب مديريت گلخانه) نيز بی بهره نیستیم و شما گل دوستان هم می تونید سوالاتتون رو به عنوان نظر تو وبلاگ بنویسید یا به مدیریت وبلاگ میل کنید ما هم سعی می کنیم به سوالات شما جواب بدیم.

براي مشاوره و راهنمايي هم مي تونيد با شماره مهندس حيدري (مشاورگلخانه)تماس بگيريد.                                  09139798375   

رز Rosa Xhybrida

خانواده رزاسه بیش از 100 جنس و2000 گونه علفی و چوبی دارد.

منبع اصلی رزهای همیشه­گل، از دو گونه Rosa gigantea و Rosa chinensis می­باشد و تکامل هیبریدهای امروزی از Rosagallica و Rosa damascena و Rosa centifolia و Rosa bourbaniana است.

رزها عموما به عنوان گلهای بریده، گیاهان گلدانی یا باغی مورد استفاده قرار می­گیرند. گل های شاخه بریده شامل: استاندارد شاخه بلند، استاندارد شاخه کوتاه، سوییت هارت (sweet heart) گل کوچک، رزهای دسته­ای چندگله و رزهای باغی که در بیرون پرورش می­یابند، می­باشد.

گلهای رز بریده از عرض های شمالی تا نزدیکی استوا که دارای طول روز و شب یکسان و شدت نور بالا هستند، پرورش داده می شوند. به خصوص رزها در شدت نور بالا و دمای پایین بیشترین کیفیت را دارند.

همه گونه­های جنس رزا چوبی و در ساقه­ها دارای خار و تیغ می­باشند. گیاهان می­توانند به شکل خزنده، بالارونده و درختچه­ای باشند. برگها ممکن است خزان­پذیر یا پایا باشند. بسیاری از گونه­های وحشی دارای پنج گلبرگ و پرچم­های زیادی هستند. تخمدان تحتانی و درون میوه یا Hip گسترش می­یابد که در هنگام رسیدن زرد یا قرمز می­شود. دارای پنج کاسبرگ مشخص و برگ­مانند است که جوانه گل را احاطه کرده است. رزهای باغی می­توانند برای فروش بهاره مجبور به گلدهی و تولید برگ شوند. برنامه های اصلاحی در ارقام رزهای باغی مدرن و گلهای بریده مشابه است، اما از نظر ژنتیکی مجزاست. بیشتر برنامه­های اصلاحی بر طول عمر پس از برداشت و مقاومت نسبت به آفات و بیماری­ها تاکید دارند.

امروزه گل رز از اهمیت خاصی برخوردار می باشد.گل رز به صورت شاخه بریده در بازار عرضه می شود. ما سعی داریم شما را در تولید این گل یاری کنیم.

شایع­ترین آفت در گلخانه­هاست. طیف وسیعی از این آفت در طبیعت وجود دارد که بیشترین خسارت مربوط به کنه­ی دونقطه­ای Tetranichus urticae می­باشد. کنه دولكه­اي در پشت بدن خود دارای دو لكه رنگي می­باشد که نشان­دهنده بخشي از دستگاه گوارشی كنه است. به همین دلیل به آن كنه دولكه­اي می­گویند. همچنین به دلیل این که این آفت روی میزبان خود تار عنکبوتی می­تند به کنه­ی تارتن یا تارعنکبوتی نیز معروف است. این آفت بین 900 تا 1200 میزبان گیاهی را مورد حمله قرار می­دهد.

کنه تارتن با حمله به گیاه باعث خسارت زیادی می­شود، از علائم آن می­توان به از بین بردن سبزینگی برگها، ایجاد شبکه تارعنکبوتی، بدشکل شدن غنچه، گل و برگ، ريزش آن­ها و در آخر خشکیدگی شاخه و بوته نام برد.

قطعات دهانی این كنه زننده - مکنده بوده و با تغذیه از شيره گياهي در بخش­هاي مختلفي مانند گل و برگ سبب از بین بردن سبزینگی آن می­شود.

مراحل زندگی این آفت شامل 5 مرحله می­باشد:

مرحله اول: تخم­گذاری است که اندازه هر تخم حدود 14/0 ميلي­متر می­باشد.

مرحله دوم: لارو (داراي 3 جفت پا)      مرحله سوم: پیش­نمف یک     مرحله چهارم: پیش­نمف دو  مرحله پنجم: بلوغ (ماده يا نر)

این كنه در مرحله دوم شش پا و در بقیه مراحل هشت پا دارد. که مرحله دوم را از بقیه مراحل متمایز می­کند.

این حشره با شرایط محیطی به ویژه دما و رطوبت بسیار حساس است.

با بالا رفتن دما و کم شدن رطوبت (تابش نور شدید) طول زندگی آفت از تخم تا بلوغ کوتاه شده، تخم­گذاری شدت می­یابد. این رابطه تا دمای 30 درجه سانتی­گراد صادق بوده و از این دما به بعد تخم­گذاری كنه کم­تر می­شود.

بنابراین بیشترین تعداد تخم­گذاری حشره در دمای 27 درجه سانتی­گراد رخ می­دهد؛ که این دما مناسب­ترین دما برای رشد گل رز می­باشد.

در دمای زیر 10-12 درجه سانتی­گراد و دمای بالای 40 درجه­سانتی­گراد تخم­گذاری انجام نمی­شود.

روز بلند نیز تا حدودی بر تخم­گذاری موثر می باشد. در تابستان دمای بالا، روز بلند و رطوبت نسبی کم (در صورت تکمیل نبودن تجهیزات) وجود دارد.     

رنگ بدن این آفت سبز تیره می­باشد. شوکهای محیطی می­تواند سبب تغییر رنگ شود. برای مثال در دوره زمستان گذرانی به رنگ سبز تیره هستند و با بالا رفتن دما یا نور به رنگ قرمز در می­آیند. اما با تغییر فصل مثلا در بهار به علت شوکهای محیطی مثل بالا رفتن دما به رنگ قرمز تغییر رنگ پیدا می­کند. لازم به ذكر است كه رنگ­هاي مختلف اين كنه گاهي به دليل تغذيه از يك ميزبان با رنگ ويژه هم ايجاد مي­شود.

نسبت چنسي اين كنه 3 (ماده) به 1 (نر) می­باشد. بعد از تلقیح شدن، آنها در ساختمان و تجهیزات گلخانه به صورت خفته و مخفی زمستان گذرانی می­کنند. سپس ماده ها زمانی که شرایط مساعد شد، یعنی در بهار دوباره فعال شده و تخم­گذاری را انجام می­دهند. تخم­ها به اندازه 14/0 میلی متر بوده که روی برگها قرار دارند. لاروهای تولید شده دارای 6 پا می­باشند و تنها دو نقطه قرمز رنگ در پشت آنها پیداست. اندازه تخم 14/0 بوده و با افزایش سن حشره، اندازه حشره بزرگ تر می­شود.

کنترل:

همان­طور که قبلا گفته شد بهترین دمای زندگی و تولیدمثل این حشره همان دمای مناسب برای رشد
گل رز می­باشد. بنابراین برای کنترل این آفت باید از فاکتورهای دیگر مثل رطوبت استفاده کرد. در واقع با افزایش رطوبت می­توان سرعت تخم­گذاری این آفت را کند نمود. بهترین رطوبت برای گل رز پرورش 65-70% می­باشد.

آبشویی: شست­وشوی برگهای بوته رز (به ویژه خم­کرده­ها) تأثیر بسزایی در کنترل جمعیت آفت دارد.

تکثیر :

 بذر فقط برای کارهای اصلاحی و ژنتیکی به کار برده می­شود. دانه­ها (بذور) نیاز به استراتیفیکاسیون و اسکاریفیکاسیون برای جوانه زنی سریع دارند. انجام گرده افشانی وتلاقی در تمام طول سال امکان پذیر است. 6-10 سال از گرده افشانی آزاد تا ظهور یک رقم جدید وقت نیاز است. میزان موفقیت 1 در 30,000 تا 40,000 دانهال می­باشد.

کشت بافت و نجات جنین از جمله روش­های تکثیر است.

پیوند جوانه برای تکثیر ارقام استفاده می­شود. نوع پایه برای گونه­ها از جایی (کشوری) به جای دیگر متفاوت است. در آمریکای شمالی ازRosanoisetliana (Rosa manetti) و در اروپا و اسرائیل از Rosa chinensis و Rosa canina استفاده می­شود.

جوانه جانبی از ارقام مطلوب روی پایه­های عاری از ویروس قرار داده شده و پس از 3 تا 4 هفته شاخه­ها از 3/1 بالا و بعد از 6 هفته از بالای قسمت پیوند حذف می­شوند.

امروزه از تکنیک قلمه پیوندی (Stentling) که جایگزین روش­های قدیمی پیوند شده است، استفاده می­شود. معمولا از Rosa chinensis به عنوان پایه استفاده می­شود. اتصال پیوند در رطوبت بالا و دمای 24 درجه سانتی­گراد به مدت سه هفته اتفاق می­افتد. در این حالت هم قلمه ریشه­دار می­شود و هم محل پیوند جوش می­خورد.

گیاهان گلدانی مینیاتوری عموما از طریق قلمه تک جوانه­ای (single eye) تکثیر می­شوند.

بهترین قلمه­ها از شاخه­های سربرداری دوم یا سربرداری گیاهان در هنگام رشد، یا از گیاهان مادری به دست می­آید. کیفیت قلمه، کیفیت گیاهان گلدانی را بعد از گذشت 10-15 هفته تعیین می­کند که در آن شاخه­های حاصل از سربرداری، 3 تا 5  گره دارند. در این زمان گره­های بالاتر که روی گیاه باقی می مانند، شروع به آغازش جوانه گل کرده که قابل مشاهده نیست. جوانه های جانبی بالایی که فقط دارای برگ­های سه برگچه­ای هستند، می­بایست دور ریخته شوند. جوانه­های جانبی شاخه که در گره­ها قرار گرفته­اند نیز باید حذف شوند.

بهترین قلمه­ها از گره­هایی که دارای برگهای 5 برگچه­ای روی شاخه­هایی که دارای یک جوانه گل انتهایی بزرگ ولی رنگ نگرفته است به دست می­آید (ریشه­دهی سریع، طویل شدن ساقه سریع و یک شکلی آن). جوانه­های جانبی معمولا خفته­اند ولی آماده فعالیت می­باشند. به طور معمول 21 تا28 روز پس از تکثیر باید شاخه­ها به طور مناسبی سربرداری شوند. اگر قلمه­ها به اندازه کافی بالغ نباشند قلمه­ها پژمرده می­شوند. اگر خیلی بالغ (رسیده) باشند سرعت ریشه دهی کم بوده و تکثیر به تاخیر خواهد افتاد. به طور معمول قلمه­های تک جوانه باید دارای 2.5 سانتی­مترطول در بالا و پایین جوانه باشند. قلمه­ها می­توانند در میست یا کیسه پلاستیکی در 2 تا 5 درجه سانتی­گراد برای بیش از 7 روز (بسته به نوع رقم) انبار شوند. بعضی از تولید کنندگان عقیده دارند که 24 ساعت تیمار سرمایی برای بعضی از ارقام مفید است. برای انواع گلدانی مینیاتوری هورمون­های ریشه­زایی مورد نیاز نیست. قلمه­ها را می­توان 4 تا6 هفته به طور مستقیم در گلدان­های 15 سانتی­متری در محیط ریشه دهی فرو برد. همچنین می­توانند ابتدا در سینی­های تکثیر کشت شده و سپس به گلدان­های نهایی انتقال یابند.

N  نیتروژن

نیتروژن عنصری است که 78% از هوا را شامل می شود.اما کمبود آن در گیاه بیشتر از سایر عناصر دیده می شود.گیاه قادر به جذب نیتروژن موجود در هوا نیست.تنها گروه کوچکی از جانداران مثل برخی از باکتری ها وجبک ها نیتروژن هوا را جذب می کنند.نقش اصلی این عنصر در تشکیل پروتوپلاسم، نوکلئیک اسید و کلروفیل می باشد.از نشانه های کمبود این عنصر:کم رشدی، زردی وکوچک ماندن برگها می باشد.کمبود شدید این عنصر می تواند موجب ریزش پیش از موقع برگها شود.اما مقدار بیش از اندازه این عنصر می تواند موجب رشد رویشی بیش از اندازه، ترد وآبدار شدن گیاه و تیره شدن رنگ سبز برگ گردد.

مواد آلی منبع تولید نیتروژن در خاک هستند. این مواد در اثر پوسیده شدن، نیتروژن را به صورت یون های تیترات NO3¯و آمونیوم NH4⁺ که قابل جذب برای گیاه است آزاد می سازند.کودهای نیتروژنه به دو صورت آلی (کودهای دامی) و معدنی (نیترات آمونیوم، فسفات آمونیوم، اوره و...) وجود دارند.

کودهای نیتروژنه به شرح زیر می باشد.

1)نیترات کلسیم:این کود علاوه بر نیتروژن کلسیم را نیز تامین می کند وعموما تنها کودی است که در کشت هیدروپونیک در صورت لزوم کلسیم به کار برده می شود.حاوی 5/19% کلسیم، 5/15% عنصر نیتروژن می باشد که (5/14% آن به صورت NO3 و1%.آن به صورت NH4 ) می باشد.

2)نیترات پتاسیم.

3)نیترات آمونیوم:حاوی 35%نیتروژن می باشداستفاده از این کود بسیار موثر می باشد.

4)سولفات آمونیوم.به دلیل شوری بالای آن خیلی توصیه نمی شود.

5)اوره: برای تبدیل شدن در خاک به نیکل Ni نیاز است واگر اوره تبدیل نشود سمیت ایجاد می کند اما در کشت هیدروپونیک به صورت محلول پاشی از آن استفاده می شود.در کشت خاکی از اوره برای تعدیل PH استفاده می شود.

کمبود نیتروژن

امروزه کودهایی که تولید می شوند،به نام کودهای صنعتی شناخته می شوند.این کودها تامین کننده عناصر گیاهی می باشند.

عناصر گیاهی عموما به سه دسته عناصراصلی، عناصر مفید و عناصرضروری تقسیم می شوند.که عناصرضروری خود شامل عناصر پرمصرف و عناصرکم مصرف می باشد.عناصراصلی شامل (H , O ,C)عناصر پر مصرف شامل

(N , S , P,K , Ca , Mg) و عناصر کم مصرف شامل

(Mo , Cl , Fe , Mn , Cu , Zn , B)می باشند.عنصر Si درقدیم جزء عناصر مفید بوده است؛ امروزه  برخی این عنصر را جزء عناصر ضروری می دانند.

ترکیبات مختلفی از این کودها وجود دارد که از نظر درصد نیتروژن، فسفرو پتاسیم موجود در آن ها به صورتN-P-K نام گذاری می شوند.

تریپسThrips :

تریپس حشره ای بسیار کوچک به اندازه حدود12/0سانتی متر می باشد.

 گونه Frankliniella tritici  یا تريپس تنباکو یکی از رایج ترین گونه هایی است که از رزهای پرورش یافته در گلخانه ها یا محیط های روباز تغذیه می کند. تریپس اخیرا به آفتی خطرناک در گلخانه ها تبدیل شده، شهرت این حشره در انتقال ویروس می باشد.

مطابق تصویر چرخه زندگی این شره دارای 6مرحله است

1-تخم 2-مرحله اول لاروی3-مرحله دوم لاروی            

4- پیش پورگی5-پوره کامل6- حشره بالغ

مراحل پورگی (nymph )و افراد بالغ تریپس گل رز، هر دو دارای قطعات دهانی زننده- مکنده هستند که از آن ها برای بیرون کشیدن محتویات آبکی بافت گیاه استفده می کنند. تریپس بلافاصله پس از بیرون آمدن از تخم شروع به تغذیه از گیاه می کند در واقع تحرک از مرحله لاروی شروع می شود و خسارت زایی این آفت در در مرحله اول و دوم لاروی خواهد بود.

در اثر حمله این آفت برگ های جوان و تازه بدشکل می گردند و روی آن ها خال های زرد رنگی به وجود می آید.جوانه های گل بد فرم(disform) شده و باز نمی شوند و یا اینکه قبل از موعد می ریزند. همچنین رگه های قهوه ای یا لکه های قرمز روی گلبرگ های روشن ایجاد می شود، گلبرگ های آسیب دیده قهوه ای شده و در نهایت می ریزند.

مدیریت و کنترل این آفت ....

بِندکردن یعنی خم کردن شاخه.عملیات خم کردن به منظور به دست آوردن شاخه های تجاری صورت مي گيرد.در واقع شاخه هایی را که از نظر تجاری مناسب نیستند برای تغذیه ی شاخه های اصلی ومرغوب تر وبه منظور قوی تر شدن جوانه هاخم می کنند.

عمليات خم كردن زماني انجام مي گيرد كه  گياه داراي چند شاخه است.از بين شاخه ها، قوي ترين را حفظ وشاخه هاي ديگر را خم مي كنيم شاخه مناسب خم شدن به بلوغ رسيده و وارد فاز زايشي شده است وغنچه آن درحالت پسته خندان می باشد(گلبرگ ها نمايان شده اند ولي گل كاملا باز نشده).

جهت انجام عملیات خم کردن(بِندکردن) ...

دی شوت کردن:Deshooting

این عملیات نیز جهت تولید شاخه های تجاری صورت می گیرد.

یک بوته نهایتا بیش از سه شاخه اصلی را نمی تواند به طور همزمان روی خود نگه دارد . (این تعداد به واریته بستگی دارد) البته بهتر است تعداد شاخه های موجود روی بوته از دو عدد بیشترنشود ولی تا سه شاخه هم مشکلی ایجاد نمی کند.ولی اگر این تعداد بیشتر شود شاخه ها به اندازه کافی قوی نخواهند بود و بازارپسندیشان کم می شود.

چنانچه روی بوته 4 عدد یا بیشتر، شاخه رشد کرده است و به تعداد کافی شاخه خم شده داریم چنانچه بخواهیم هر چهار شاخه را حفظ کنیم کیفیت شاخه و توان بوته کاهش می یابد حذف یکی از شاخه ها هم درست نمی باشد.

در چنین مواردی زمانی که غنچه ها به حالت پسته خندان درآمدند، ضعیف ترین غنچه را حذف می کنیم.در این حالت مواد غذایی تا بالای ساقه(محل قطع شدن غنچه)بالا می آید ولی به دلیل نبود مخزن (غنچه ) دوباره به سمت پایین شاخه یعنی به محل طوقه برمی گردد.باید دقت داشت پس از حذف غنچه تا دو الی سه هفته کلیه جوانه های جانبی رشد کرده حذف شوند چون مواد غذایی را این جوانه ها دریافت خواهند کرد و دیگر بازگشت مواد غذایی به طوقه را نداریم.در طی این دو تا سه هفته دمگل باقی مانده بر روی شاخه شروع به زرد شدن کرده ودرنهایت به رنگ قهوه ای تغییر رنگ می دهد در این زمان شاخه را از محل طوقه خم می کنیم تا مانند عملیات بند کردن جوانه های پایینی فعال شده و رشد نمایند در واقع با حذف یک غنچه، از این شاخه دو شاخه جدید تولید می شود.

باید دقت داشت شاخه ای که به حالت نیمه خشبی(نیمه چوبی)در آمده مناسب دی شوت کردن نیست چرا که در صورت خم کردن می شکند و همان پدیده تشکیل کالوس روی می دهد.

                        شماره 1                               شماره 2

                        شماره3

در این مرحله ساقه از پایین خم می شود

سفیدک سطحی (powdery mildew)

پاتوژن (عامل بیماری زا):Podosphaera pannosa var.rosea 

سفیدک سطحی یکی از بیماریهای شایع در تمام کشت های گلخانه ای می­باشد. سفیدک سطحی توسط گونه های مختلف قارچ ایجاد می­شود معمولا هر گونه به یک یا دو گیاه خاص حمله می کند. برخی چندین گیاه را مورد هجوم قرار می دهند. سفیدک سطحی رز به دلیل رشد با اشکال خاص که سازگار با میزبان خود می باشد به عنوان

Podosphaera pannosa var.rosea  نامگذاری شد.

نشانه­های اولیه شامل وجود بخش های کمی برجسته، تاولی و کمی قرمز رنگ در سطح رویی برگ می باشد. رشد سفید رنگ قارچ که حاوی میسلیوم (mycelium) و کندیوفورها (conidiophore(است، به صورت لکه های مجزا در سطح برگ های جوان ظاهر می شود و زمانی که پوشش سفید پودری کل سطح برگ ها را فراگیرد، برگ ها پیچ خورده و بدشکل می شوند.در برخی موارد بخش دمگل مورد حمله سفیدک قرار گرفته و موجب سرکجی غنچه می شود.      

آشنایی باعوامل موثر درایجادسفیدک و راه های مبارزه باسفیدک در ادامه مطلب